ტელევიზია, როგორც ინფორმაციის სანდოობის გარანტი

21 ნოემბერს მსოფლიოში ტელევიზიის დღე აღინიშნება. ინტერნეტეპოქის დადგომის მიუხედავად, ტრადიციული მედიის წარმომადგენელი დღემდე პოპულარულ და მასობრივ საშუალებად რჩება. ტელევიზიის ჩამოყალიბების ისტორიას არც ისე შორეულ წარსულში გადავყავართ. გასული საუკუნე მედიის ვიზუალური საშუალების პირმშოა. შავ-თეთრიდან ფერად გამოსახულებამდე ტელევიზიამ განვითარების დიდი გზა განვლო. დღესაც მუდმივი განახლების რეჟიმშია და მაქსიმალურად ცდილობს, მოერგოს ინტერნეტეპოქის ტენდენციებს.

ტელევიზიის მნიშვნელობასა და როლზე, ასევე ქართული ტელევიზიის ჩამოყალიბებაზე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი, რეზი ჭიჭინაძე გვესაუბრა.

ტელევიზიის მთავარი ხიბლი

ტელევიზიის გაჩენით ჟურნალისტური საქმიანობის განხორციელება მეტად ოპერატიული გახდა. კიდევ უფრო გაიზარდა სარწმუნოობის მაჩვენებელი, რადგან აუდიტორია ეცნობოდა არა მხოლოდ ჟურნალისტის მიერ მოყოლილ ამბავს, არამედ საკუთარი თვალითაც ხედავდა მას. სატელევიზიო მაუწყებლის განვითარების ეტაპებზე საუბარი შორს წაგვიყვანს, თუმცა ფაქტია, რომ ამ მედიამატარებელმა ჟურნალისტიკა ისევე, როგორც მედიაპროდუქტის მომხმარებელი, რადიკალურად შეცვალა.

ტელემედია მძლავრი პროპაგანდისტული იარაღია და ასეთად დარჩება ყოველთვის. საქართელოში ჩატარებული კვლევების მიხედვით, ტელევიზია დღემდე ინფორმაციის გავრცელების მთავარ წყაროდ რჩება. ბუნებრივია, დროსთან ერთად, ეს მიდგომა შეიცვლება. შესაძლოა, პირველობა ტელევიზიამ ჩვენს ქვეყანაშიც დაკარგოს, მაგრამ ის უნიკალური თვისება, რაც მას გამოარჩევს - მედიაპროდუქტის საოჯახო ყურება - მსოფლიო ბაზარზე არსებულ ჯერ არცერთ სხვა მედიამატარებელს არ აქვს.

ქართული ტელევიზიის საწყისებთან

საქართველოში ტელევიზია ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 50-იანი წლებიდან ჩნდება. საქართველოს პირველმა არხმა, რომლის სამართალმემკვიდრეც დღევანდელი საზოგადოებრივი მაუწყებელია, განვითარების მნიშვნელოვანი ეტაპები გაიარა როგორც იქ მომუშავე ადამიანებისთვის, ისე - საზოგადოებისთვისაც.

საბჭოთა საქართველოში საქ. ტელე-რადიოკომიტეტი მთავარი პროპაგანდისტი იყო, სხვაგვარი მედია რკინის ფარდის შიგნით არ არსებობდა. თუმცა აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ, ამ პირობებში, პირველი არხის თანამშრომლები ქმნიდნენ უნიკალურ კულტურულ პროექტებს, რაც დღემდე საამაყოა ქართული ტელევიზიისთვის. ამ პერიოდის ტელევიზიის მნიშვნელოვანი მონაპოვარია არაერთი ტელეფილმი, სატელევიზიო სპექტაკლი და სხვ.

მოგვიანებით, 80-იანი წლების მიწურულს, როდესაც საქართველოში ეროვნული მოძრაობა გააქტიურდა, ტელევიზიაც მნიშვნელოვანი ცვლილებების ეტაპზე იდგა. ე. წ. პერესტროიკის, გარდაქმნის პერიოდში და მის მიწურულს, ჯერ კიდევ საბჭოთა საქართველოს ტელევიზიის ეთერიდან თავისუფლების შესახებ დაიწყეს მსჯელობა. სახელმწიფო დამოუკიდებლობის აღდგენამდე გაჩნდა იმ ტიპის საზოგადოებრივ-პოლიტიკური პროექტი, როგორიც „საღამო მშვიდობისა“ იყო. ჟურნალისტები უკვე ღიად საუბრობდნენ საბჭოთა წყობის მანკიერებებსა და არსებულ პრობლემებზე.

საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის საწყის პერიოდში პირველი არხი და მისი თანამშრომლების დიდი ნაწილი მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ სიტყვის თავისუფლების დაცვის საქმეში. მაშინ, როცა მთავრობაში მოსულმა ახალმა გუნდმა ტელევიზიის ხელმძღვანელობა შეცვალა, ჟურნალისტები სიტყვის თავისუფლების დაცვის მიზნით, ტელევიზიის შენობის წინ პერმანენტულ აქციას მართავდნენ. მოგვიანებით, ჟურნალისტების მიერ სიტყვის თავისუფლების სახელით დაწყებული აქცია „თბილისის ომში“ გადაიზარდა.

სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდგომ, კონკურენტი ტელევიზიების გაჩენის მიუხედავად, პირველი არხი დიდი პერიოდის განმავლობაში იყო ქვეყნის მთავარი მაუწყებელი და არ თმობდა პირველობას. შემდგომ მის ბაზაზე საზოგადოებრივი მაუწყებელი ჩამოყალიბდა. ეს საეტაპო ცვლილება უნდა ყოფილიყო, რაც ტელევიზიასა და რადიოს მეტად დამოუკიდებელსა და მიუკერძოებელს გახდიდა.

ტელევიზიის მომავალი

ინტერნეტეპოქაში, „ქსელური საზოგადოების“ გაჩენის შემდგომ, ტელევიზიამ ბევრი რამ დათმო. ვინაიდან ყველაზე მნიშვნელოვანი ინფორმაციის გავრცელების ექსკლუზიურობაა, დღევანდელი ტრადიციული მედია გამოეთიშა ამ მნიშვნელოვან სეგმენტს და ინფორმაციის გავრცელებაზე პირველობის პრეტენზია აღარ აქვს.

ინტერნეტეპოქაში ტელევიზია თავს კოლექტიურ მაყურებელზე გათვლილი ტელეპროდუქტების შექმნით იმკვიდრებს. დღევანდელი ტელევიზიის პრიორიტეტებია: სანდო ინფორმაცია, პირდაპირი ტრანსლაციები, მეგა-შოუები და სხვა.

პარალელურად, ინტერნეტიზაციამ გადაუმოწმებელი ინფორმაციების გავრცელების სიხშირე მნიშვნელოვნად გაზარდა. სწორედ ეს არის ნიშა, რომელსაც ახლაც და მომავალშიც დაიკავებს ტრადიციული მედია - ესაა სანდოობა და სიზუსტე.