მედია საზოგადოებისთვის – საზოგადოებრივი მაუწყებლის ფუნქციონირების მნიშვნელობა

კონკურენციისა და მედიის კომერციალიზაციის პირობებში, დაბალანსებული გაშუქება თანდათან ერთ დიდ პრობლემად გადაიქცა. შედეგად ვიღებთ დესტრუქციულ მედიაგარემოს, საიდანაც საზოგადოებას ერთი კონკრეტული ფაქტი სხვადასხვაგვარი ინტერპრეტაციით მიეწოდება. სულ უფრო მზარდია რეიტინგს „გამოკიდებულ“ მედიასაშუალებათა რიცხვი, რის გამოც მედია სენსაციური თხრობისკენ გადაიხარა, გაქრა ბალანსი. რაციონალური მიდგომები, მეტწილად, მერკანტილურმა ჩაანაცვლა.

ასეთ პირობებში, ქვეყანაში კრიტიკულად მნიშვნელოვანია მედიასაშუალება, რომელიც ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ საზოგადოებას. სადაც მთავარი დამკვეთი ხალხია და მისი ინტერესებია აპრიორი.

საზოგადოებრივი მაუწყებლობის სასიკეთო მხარეებსა და მის მნიშვნელობაზე უფრო ვრცლად საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს თავმჯდომარე, ირინა ფუტკარაძე გვესაუბრა.

რა მნიშვნელობა აქვს დემოკრატიულ სახელმწიფოში საზოგადოებრივი მაუწყებლის არსებობას?

თუ გავითვალისწინებთ, რომ საზოგადოება პოლარიზებულია, ხოლო მედიაბაზარზე რამდენიმე მსხვილი კერძო ტელეკომპანია დომინირებს, რომელთა მფლობელების ნაწილს, შესაძლოა, პოლიტიკური ინტერესები ჰქონდეთ, ცხადი ხდება, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი მაუწყებლის როლი. ამ ფონზე იზრდება საზოგადოებისთვის ობიექტური, დაბალანსებული ინფორმაციის მიწოდების მნიშვნელობა, შესაბამისად, მნიშვნელოვანია პროფესიული ეთიკის სტანდარტების ზედმიწევნით გათვალისწინება, რაც აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში ადამიანური ღირებულებების დასაცავად, საზოგადოებრივი თანხმობისა და ტოლერანტობის განსამტკიცებლად.

რას უნდა ისახავდეს მიზნად მსგავსი ტიპის მაუწყებლობა? რა უნდა იყოს მისი უმთავრესი ამოცანა?

საზოგადოებრივ მაუწყებელს, როგორც სამაუწყებლო ინსტიტუციას, კანონი ავალდებულებს: ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე გადასცეს და ყველა მოქალაქისთვის ხელმისაწვდომი გახადოს პროგრამები, რომლებიც მაქსიმალურად ასახავს საქართველოსა და მსოფლიოში მიმდინარე ეკონომიკურ, სოციალურ, კულტურულ, სამოქალაქო და პოლიტიკურ პროცესებს. მაუწყებელი ვალდებულია: თავისი პროგრამირება მომხმარებელზე ორიენტირებით ააგოს, აწარმოოს და შესთავაზოს მას დამოუკიდებელი, პოლიტიკური და კომერციული გავლენებისგან თავისუფალი პროდუქტი.

მეორე და უმნიშვნელოვანესი ღირებულებითი საზრისი, რომელიც საზოგადოებრივი მაუწყებლის ერთ სოციალურად თუ სახელმწიფოებრივად უმნიშვნელოვანეს ფუნქციას განსაზღვრავს, არის ის, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი აყალიბებს ოქროს ფონდს, არხი ქმნის არქივს და ინახავს ისტორიული ფასეულობის მქონე პროგრამებს, ე.წ. ვიზუალურ მატიანეს. ამასთან, საზოგადოებრივი მაუწყებელი ქართული ორიგინალური დოკუმენტური პროდუქტის ერთ-ერთი უმსხვილესი მწარმოებელია ქვეყანაში. გარდა ამისა, ის მიზნად ისახავს ამ მიმართულებით ინდუსტრიის მხარდაჭერას.

ასევე დეკლარირებულია მიუკერძოებლობა და ზუსტი ინფორმაციის უზრუნველყოფა, ჟურნალისტთა პროფესიული თავისუფლება, სარედაქციო დამოუკიდებლობა და საზოგადოებრივი ანგარიშვალდებულება, სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბების ხელშეწყობა.

რით განსხვავდება საზოგადოებრივი მაუწყებლობა კომერციული ან სხვა ტიპის მაუწყებლობისაგან?

საზოგადოებრივი მაუწყებელი, კერძო ტელეკომპანიებისგან განსხვავებით, საზოგადოების წინაშე ანგარიშვალდებულია. კანონით გათვალისწინებული ფუნქცია - საზოგადოებას შესთავაზოს პოლიტიკური და კომერციული გავლენისგან თავისუფალი, საზოგადოებრივი ინტერესების შესაბამისი პროგრამები და გარანტირებული საბიუჯეტო დაფინანსება - მაუწყებელს აძლევს უნიკალურ შესაძლებლობას, კომერციული ტელეკომპანიებისგან განსხვავებით, შექმნას საზოგადოებისთვის ღირებული და საჭირო პროდუქტი. სწორედ ეს რესურსი ანიჭებს საზოგადოებრივ მაუწყებელს პასუხისმგებლობას, რომ არ გადაუხვიოს ძირითად სტრატეგიას. ვინაიდან საზოგადოებრივი მაუწყებელი საჯარო დაფინანსებით მოქმედებს, იგი ანგარიშვალდებულია საზოგადოების წინაშე.

რა პრობლემებისა და გამოწვევების წინაშე შეიძლება დადგეს საზოგადოებრივი მაუწყებელი?

მაუწყებლისთვის მნიშვნელოვანია საზოგადოების ნდობის გაზრდა, ასევე, სამეურვეო საბჭოს ინსტიტუციის გაძლიერება საკანონმდებლო დონეზე. სამწუხაროდ, ბოლო საკანონმდებლო ცვლილებებმა შეამცირა საბჭოს ფუნქციები, რითაც მან დაკარგა შესაძლებლობა, საჭიროების შემთხვევაში, საკუთარი ინიციატივით შეიტანოს ცვლილებები მაუწყებლობის სტრუქტურაში ან ბიუჯეტში.

ინტერვიუს დასასრულს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის თავმჯდომარემ, ირინა ფუტკარაძემ კიდევ ერთხელ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მაუწყებლის უმნიშვნელოვანესი ღირებულებითი საზრისი და სტრატეგიული მიზანი საზოგადოებისთვის იმ მედიასერვისის შეთავაზებაა, რომელიც რეციპიენტისთვის იქნება რელევანტური და ვერ იღებს მას სხვა მედიასაშუალებებით.

სოსო გაზდელიანი